Meta Analizi
Meta analizi, aynı konuda yapılmış farklı çalışmaların tutarlı ve uyumlu bir şekilde birleştirilerek çıkarılan araştırma sonuçlarının istatistiksel analizini yapma yöntemidir.
Meta analizi birçok konu üzerinde yapılabilir fakat tıpta ve klinik araştırmalarda çok daha sık kullanılır. Örneğin sık görülmeyen bir hastalık üzerine araştırma yapıldığı zaman incelenen gözlemlerin sayısının az olmasından kaynaklı kısıtlı sayıdaki verileri daha etkin bir şekilde kullanmak adına meta analizi bu tip araştırmalarda çok önemli bir rol oynar.
Tıpta meta-analizi uygulamasına yönelmenin bir diğer nedeni de hem sağlık politikalarının hem de yönetiminin oluşturulmasında araştırma sonuçlarının sentezini yapmak gereklidir.
Meta analizi sayesinde yapılan araştırmaların sonuçlarının aynı çıkması halinde geçerliliği kuvvetlendirip farklı çıkması halinde bu farklılıklar için nedenlerini araştırmak yeni bilgiler edinmeye yarayabilir. Aynı zamanda farklı çalışmalarda uygulanmış çeşitli tedavilerin sebep olduğu sonuçları kıyaslamak mümkün olabilir.
Meta analizini daha iyi anlatmak için aşağıdaki örneği inceleyelim.
A ve B ilinde sigara içme durumu ile akciğer kanseri arasında birbirinden bağımsız çalışmalar yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
SPSS’te analize başlamadan önce girilen verilerin “weight cases” ile ağırlıklandırma yapılması gerekmektedir. SPSS ile yapılan meta analizi sonucu aşağıdaki sonuçlar ve odds oranlarının yorumlanması şu şekildedir.
Odds Oranının Homojenliği Testleri
H0 : İller düzeyinde Odds oranları eşittir.
p=0,076 >0,05 olduğundan reddedilmez. Şehirler bazında odds oranları benzerdir.
Koşullu Bağımsızlık Testleri
H0 : Ortak odds oranı 1’dir.
p=0,000 < 0,01 olduğundan reddedilir. Ortak odds oranı anlamlıdır.
Mantel-Haenszel Ortak Oran Oranı Tahmini
Bu tabloya göre ortak odds oranı 2,235 olarak elde edilmiştir. Ortak odds’un %95 güven aralığına bakıldığında güven aralığı “1” içermediği için ortak odds anlamlıdır.
Tüm bu sonuçlara göre A ve B şehirleri için sigara içen insanlarda akciğer kanserinin görülme odds’u sigara içmeyenlere göre 2,235 kat daha fazladır yorumu yapılır.