SPSS paket programı ve kullanılışı hakkında bizim sitemizde dahil birden çok sitede hem metin hem de video içeriğe ulaşabileceğimiz birçok veri olmasına rağmen neden hala tam olarak anlaşılamıyor ve yıllarca akademik camiada bulunan kişiler dahil yanlış uygulanabiliyor? SPSS analizi yaparken karşılaşılan temel problemler nelerdir?
Evet, gerek kendi eğitim hayatımızda gerek danışanlarımızın başvuruları üzerine analiz konusunda bir takım problemlerle karşılakmaktayız. Ekonometrik analizlerde karşılaşılan problemleri belli bir ölçüde normal görerek farklı uygulama alanları oluşturabilirken artık kullanımı oldukça artan SPSS programında hala problemlerle karşılaşıyor olmak kafa kurcalayan bir durum olsa gerek...
Elbette bu durumunun birçok sebebi olabilir ancak biz kendi gözlemlerimiz sonrasında ulaştığımız sorunlara ve çeşitli çözüm önerilerine değinmek istiyoruz:
SPSS paket programı temelde sosyal bilimler için istatistik programı olarak oluşturulmuş ve zamanla kullanım alanı genişleyen ve çok aktif kullanılan bir program haline gelmiştir. Kullanış olarak diğer programlara nispeten daha kolay olan SPSS programı sosyal bilimlerin her bölümünde yapılan her türlü akademik çalışmada kullanılması beklenen bir program olmuştur. Yayımlanan birçok çalışmada da görüldüğü üzere uygulanan anketlerin analizi SPSS programı ile gerçekleştirilmektedir. Peki ama öyleyse yanlış bunun neresinde?
Yanlış bazen en baştan başlayacağı gibi bazen de çalışmalarda yalnızca bazı analizler yapılırken ortaya çıkmaktadır. Bu yazıda olayın teknik bölümünden çok neden hala program dilini çözemediğimizin sosyal yönüne değinmek istediğimiz için bu alanın içerisine çok fazla girmeyeceğiz.
Ülkemizde mevcut eğitim sisteminde öğrenciler, üniversite hayatından önce ekonomi, iktisat, bilgisayar programı, analiz gibi kelimeleri dahi duymamaktadırlar. Ancak ilginç bir şekilde lise sonunda girilen üniversite sınavı sonrası tercih zamanı en çok bölüm bulunduran iktisat, işletme fakültelerine yerleşmeler olmaktadır. 18 yaşına kadar hayatında anlamını bile duymadığı bölümlerde okumaya başlayan öğrencilerin alanlarında başarı sağlamaları da bir hayli zor olmaktadır. Yeni fikirler üretme noktasına gelene kadar var olan bilgileri sindirmekle üniversite hayatının büyük bir bölümü geçmektedir.
Tabi aynı durum istatistik vb. bölümler için de geçerlidir. Öğrenciler lise hayatları boyunca yalnızca matematik dersinde aldıkları olasılık, permutasyon konuları ışığında dört yıllık fen fakültesi bölümü olan istatistik bölümüne başlamıştır. Öğrencilerin büyük bir kısmı imkansızlık sebebi ile daha bilgisayarda çok temel işlerini bile yapamazken üniversite hayatında direkt istatistik programlarına başlanılmıştır. En yaygın kullanım alanı ile SPSS programı da ilk yılda eğitimi verilen bir programdır. Günümüzde yıllarca SPSS analizi yapmak durumunda olan ve hala eksik veya hataları olan insanların geliş yerleri tam da burasıdır. Bu durumu yazımızın temel sebebi olarak gösterebiliriz. 18 yaşına kadar hiçbir şekilde bir program kullanmamış, en temel bilgisayar programlarını dahi istenilen düzeyde kullanamayan kişilere SPSS analizi öğretmek işleri normalden daha çok zora sokmaktadır.
Lise eğitimi ve hatta ortaokul eğitimlerinde artık bu bölümlere yer verilmesi gerektiği düşüncesindeyiz. Evet son yıllarda gelişen teknoloji ile birlikte Z kuşağında bilgisayar, tablet, cep telefonu kullanımlarının artması onları bu alanlarda yeni fikirler üretmeye veya mevcut uygulamaları kullanmaya sevk etmiş olsa da eğitim kurumu ile özellikle bu konular üzerine eğilmek yanlış kullanımların önüne geçmiş olmakla birlikte doğru eğitim sayesinde yeni fikirlerin ortaya çıkmasını sağlayacaktır. İktisat, ekonometri, istatistik eğitimleri üniversiteden önce öğrencilere ders olarak verilmesi önerilmektedir. Tüm öğrenciler üniversite hayatına başlamadan önce temel düzeyde de olsa bu alanlarda bilgi sahibi olmaları sağlanmalı. Hayatlarının geri kalanı için de bu bilgiler çok işe yarayacaktır.
Üniversite hayatından önce bu bilgileri almış bireyler üniversiteye başladıklarında artık SPSS programına karşı az da olsa bir takım bilgilerle başlamış olurlar. Daha önceden yaptıkları çok temel uygulamalar onları birkaç adım öne geçirmiş olacaktır.
SPSS programının yanlış veya eksik kullanılmasındaki en temel problemi daha önceki yaşlarda istatistik alanına ve bu programa yabancı kalmak olarak belirtebiliriz. Bu problem çözüldüğü sürece genel anlamda ciddi bir ilerleme yaşayacağımız düşüncesindeyiz. Tabi tek problem bu değil... Üniversite hayatında yanlış edinilmiş bilgiler, eksik öğrenilmiş analizler, analizlerin teknik hesabını bilmeden direkt birkaç blog yazısı video ile analizi öğrenme düşüncesi gibi hatalar da mevcuttur...